Διευκρινιστικός ορισμός  στρες και άγχους

Αν και  συχνά ο όρος στρες και άγχος χρησιμοποιούνται στην καθημερινή γλώσσα με την ίδια έννοια, στην πραγματικότητα  έχουν διαφορετική  σημασία.

Το στρες αναφέρεται σε μια κατάσταση ψυχολογικής ή σωματικής πίεσης που προκύπτει από εξωτερικούς παράγοντες ή ερεθίσματα, όπως είναι οι απαιτήσεις της εργασίας, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι οικονομικές δυσκολίες ή άλλες προκλήσεις. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε προκλήσεις ή κινδύνους και μπορεί να έχει και θετικές (π.χ. να μας κινητοποιεί να δράσουμε) και αρνητικές συνέπειες (π.χ. να προκαλεί ψυχοσωματικά προβλήματα).

Το άγχος είναι μια εσωτερική κατάσταση ανησυχίας ή φόβου, που μπορεί να προκύψει ως αντίκτυπος του στρες. Συνήθως σχετίζεται με την αίσθηση της απώλειας ελέγχου ή της αβεβαιότητας για το μέλλον. Το άγχος μπορεί να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή άγχους, η οποία απαιτεί επαγγελματική παρέμβαση.

Θα λέγαμε δηλαδή ότι το στρες είναι η εξωτερική πίεση που αντιμετωπίζουμε, ενώ το άγχος είναι η εσωτερική μας αντίδραση σε αυτή την πίεση.

Ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους είναι φυσικές αντιδράσεις του σώματος σε ψυχολογικές πιέσεις ή άγχη. Αυτά τα συμπτώματα προκύπτουν όταν το άγχος επηρεάζει τη φυσιολογία του οργανισμού. Ορισμένα από τα πιο συχνά ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν

•  Συμπτώματα όπως πόνοι στη μέση, πονοκέφαλοι, πόνοι στους μύες και πόνους στο στήθος μπορεί να προκληθούν από το άγχος.
• Αύξηση της αρτηριακής πίεσης, γεγονός που ενδέχεται να επιβαρύνει την καρδιοαγγειακή υγεία
• Πεπτικά προβλήματα με συμπτώματα όπως δυσπεψία, ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα καθώς και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS
• Αλλαγές στην όρεξη με συμπτώματα είτε την απώλεια όρεξης είτε την υπερφαγία.
• Διαταραχές ύπνου
• Αυξημένη κόπωση  ή έλλειψη ενέργειας
• Δερματικά προβλήματα
• Αναπνευστικά προβλήματα, όπως δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα σφιξίματος στο στήθος.
• Νευρικότητα και τρέμουλο
• Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
• Αυξημένη καρδιακή συχνότητα – ταχυκαρδία
• Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, που καθιστά τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε λοιμώξεις και ασθένειες.
• Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
• Προβλήματα με το αναπαραγωγικό σύστημα: Διαταραχές στις εμμηνορροϊκές περιόδους στις γυναίκες, καθώς και μειωμένη libido σε άνδρες.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και να σχετίζονται με άλλες ιατρικές καταστάσεις. Εάν κάποιος βιώνει σοβαρά ή παρατεταμένα ψυχοσωματικά συμπτώματα, είναι σημαντικό να αναζητήσει βοήθεια από επαγγελματία υγείας.

Πως κινητοποιούνται τα ψυχοσωματικά συμπτώματα

Όταν ένα άτομο βιώνει άγχος, το σώμα ανταποκρίνεται με την έκκριση συγκεκριμένων ορμονών που είναι μέρος της «μάχης ή φυγής» αντίδρασης. Οι κυριότερες ορμόνες που απελευθερώνονται σε τέτοιες καταστάσεις περιλαμβάνουν:

• ·      Αδρεναλίνη (Επινεφρίνη)

Είναι η κύρια ορμόνη που απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια. Αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς, τη ροή του αίματος στους μύες και προετοιμάζει το σώμα για άμεσες αντιδράσεις. Βοηθά στη βελτίωση της αντίληψης και στην ενεργοποίηση άλλων σωματικών συστημάτων.

• ·     Νοραδρεναλίνη (Νορεπινεφρίνη)

Αποδεσμεύεται μαζί με την αδρεναλίνη και έχει παρόμοιες επιδράσεις.Αυξάνει την εγρήγορση, διευκολύνει την προσοχή και επηρεάζει τη διάθεση. Συνήθως συνδέεται με την αντίδραση στο άγχος και το στρες.

• ·       Κορτιζόλη

Είναι γνωστή ως “ορμόνη του στρες” και εκκρίνεται από τον φλοιό των επινεφριδίων.Ρυθμίζει την ανταπόκριση του οργανισμού σε καταστάσεις στρες. Αυξάνει τη ζάχαρη στο αίμα, βοηθά στη μεταβολική διαδικασία και καταστέλλει τις μη απαραίτητες λειτουργίες όπως η ανοσοποιητική αντίδραση.

• ·       Ωκυτοκίνη

Γνωστή και ως “ορμόνη της αγάπης”, εκκρίνεται κυρίως σε καταστάσεις που σχετίζονται με την κοινωνική σύνδεση. Ενώ δεν σχετίζεται άμεσα με το άγχος, μπορεί να βοηθήσει στη μείωσή του όταν κάποιος βρίσκεται σε υποστηρικτικό και φιλόξενο περιβάλλον.

• ·       Προλακτίνη

Η προλακτίνη είναι μια ορμόνη που μπορεί να αναχθεί από το άγχος και το στρες σε μόνιμη βάση. Εμπλέκεται σε διάφορες διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της γονιμότητας και της παραγωγής γάλακτος.

Η παρατεταμένη έκκριση αυτών των ορμονών λόγω χρόνιου άγχους μπορεί να δημιουργήσει όλα τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που προαναφέραμε,

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτές οι ορμόνες επηρεάζουν το σώμα μας μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του άγχους και στην αποφυγή των αρνητικών συνεπειών του. Αν έχετε ανησυχίες σχετικά με την υγεία σας ή την ψυχική ευημερία σας, είναι καλό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός επαγγελματία υγείας.

Επιδράσεις του άγχους στην ψυχική υγεία

Το χρόνιο άγχος μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις  και στην ψυχική υγεία, οι οποίες αναφέρονται κατωτέρω:

• ·       Εμφάνιση ή  επιδείνωση ψυχολογικών διαταραχών, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
• ·       Δυσκολίες στη συγκέντρωση, στη μνήμη και στη λήψη αποφάσεων.
• ·        Μείωση της αυτοεκτίμησης και των κοινωνικών δεξιοτήτων, γεγονός που μπορεί να απομονώσει το άτομο.
• ·       Η αυξημένη ένταση και η επιθετικότητα μπορεί να βλάψουν προσωπικές σχέσεις.
• ·       Αυξημένος κίνδυνος εξάρτησης από αλκοόλ, τσιγάρα ή άλλες ουσίες ως μηχανισμός αντιμετώπισης.
• ·       Κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και αμέλεια για την υγεία.

 

Αντιμετώπιση του άγχους και μείωση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων

Η καταπολέμηση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση, καθώς αυτά τα συμπτώματα προέρχονται από την αλληλεπίδραση μεταξύ ψυχολογικών παραγόντων και φυσικών αντιδράσεων. Ακολουθούν μερικές στρατηγικές και μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν:

1.     Ψυχολογική Υποστήριξη

Η ψυχοθεραπεία) μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση και διαχείριση των ψυχολογικών αιτίων. Εξετάστε την επικοινωνία με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να εξετάσετε το άγχος σας και άλλες ψυχικές ανησυχίες.

2.     Διαχείριση Άγχους

Εξετάστε τις πηγές άγχους στη ζωή σας και αναζητήστε τρόπους να τις αντιμετωπίσετε ή να τις ελαχιστοποιήσετε. Χρησιμοποιήστε βαθιές αναπνοές, προοδευτική μυϊκή χαλάρωση ή διαλογισμό.

Χαρείτε τον ελεύθερο χρόνο σας με χόμπι ή δραστηριότητες που σας ευχαριστούν. Η τέχνη, η μουσική ή το γράψιμο μπορεί να βοηθήσουν στην έκφραση και διαχείριση συναισθημάτων.

3.     Σωματική Υγεία

– Η τακτική σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει το άγχος και να ενισχύσει τη σωματική υγεία.

– Η Υγιεινή Διατροφή βοηθά στη συνολική ευεξία και μπορεί να περιορίσει τα πεπτικά ή άλλα σωματικά συμπτώματα.

–  Η σωστή ενυδάτωση είναι σημαντική για τη σωματική και ψυχική υγεία.

4.     Υγιείς Συνήθειες Ύπνου

Δημιουργία ρουτίνας ύπνου: Προσπαθήστε να κοιμάστε και να ξυπνάτε την ίδια ώρα καθημερινά και περιορίστε την καφεΐνη και τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών πριν από τον ύπνο.

5.     Κοινωνική Υποστήριξη

Μην διστάσετε να μιλήσετε σε φίλους και οικογένεια για το πώς αισθάνεστε. Εξετάστε τη συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης για άτομα με παρόμοια προβλήματα.

6.     Εναλλακτικές Θεραπείες

– Αγιουρβέδα, βελονισμός, ομοιοπαθητική, γιόγκα κ.ά μπορεί να είναι χρήσιμες για ορισμένα άτομα, αλλά είναι προτιμότερο να επισκεφθείτε επαγγελματία στον τομέα αυτό.

Αν και αυτές οι στρατηγικές μπορούν να είναι χρήσιμες, είναι πάντα καλύτερο να αναζητήσετε καθοδήγηση από επαγγελματία υγείας αν τα ψυχοσωματικά σας συμπτώματα είναι σοβαρά ή παρατεταμένα.

Η διαχείριση του άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας και της ευημερίας. Αν το άγχος παραμένει σε υψηλά επίπεδα ή γίνεται χρόνιο, είναι σημαντικό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας ώστε να αναπτύξετε στρατηγικές για τη διαχείρισή του. Η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να προλάβει πολλές από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που αναφέρθηκαν.