Η διαταραχή πανικού είναι μια διαταραχή που ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες και απρόσμενες κρίσεις πανικού. Ένα άτομο με διαταραχή πανικού μπορεί να βιώνει:
- Επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού
- Φόβο ή ανησυχία για την πιθανότητα επανάληψης των κρίσεων
- Αποφυγή καταστάσεων ή τόπων όπου μπορεί να επαναληφθούν οι κρίσεις, οδηγώντας σε περιορισμούς στην καθημερινή ζωή (π.χ., αποφυγή δημόσιων χώρων ή ταξιδιών)
Η Διαταραχή Πανικού (ΔΠ) επηρεάζει το 2-5% του πληθυσμού και είναι συχνότερη στις γυναίκες. Εμφανίζεται κυρίως στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή. Μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην ποιότητα ζωής ενός ατόμου, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση ή δυσκολίες στην εργασία και στις σχέσεις.
Κρίσεις πανικού
Οι κρίσεις πανικού είναι έντονες και συχνά απρόβλεπτες επιθέσεις έντονης αγωνίας ή φόβου που συμβαίνουν απροσδόκητα και συνήθως κορυφώνονται μέσα σε λίγα λεπτά. Οι κρίσεις αυτές συνοδεύονται από σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, όπως:
- Ταχυκαρδία
- Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Εφίδρωση
- Έντονος φόβος θανάτου ή απώλειας ελέγχου
- Κρύα ή ζεστά ρίγη
- Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα
Οι κρίσεις πανικού μπορούν να συμβούν σε άτομα χωρίς να διακοπεί η καθημερινή τους ζωή και μπορεί να είναι μεμονωμένα περιστατικά ή να συμβαίνουν κατά καιρούς. Έχει βρεθεί ότι 1 στους 10 περνά ένα επεισόδιο κρίσης πανικού στη ζωή του. Οι κρίσεις πανικού διαρκούν συνήθως 30-45 λεπτά και κορυφώνονται τυπικά στα 10 λεπτά.
Στρατηγικές διαχείρισης κρίσεων πανικού
1. Αναγνώριση της κρίσης: Κατανοήστε ότι η κρίση πανικού είναι προσωρινή και ότι δεν θα σας βλάψει. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τη φρενίτιδα της στιγμής.
2. Αναπνοή: Επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας. Η αργή και βαθιά αναπνοή -εισπνοήαπό τη μύτη και εκπνοή από το στόμα- θα σας βοηθήσει να ηρεμήσετε τον οργανισμό σας.
3. Γείωση: Χρησιμοποιήστε τεχνικές γείωσης, όπως να εστιάσετε σε αντικείμενα γύρω σας ή να μετρήσετε πίσω από το 100. Αυτό μπορεί να σας επαναφέρει στη στιγμή.
4. Δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου: Κάντε μια λίστα με μέρη ή πράγματα που σας κάνουν να νιώθετε ασφαλείς και ήρεμοι, ώστε να μπορείτε να επιστρέφετε σε αυτά όταν νιώθετε άγχος.
5. Στρατηγικές χαλάρωσης: Δοκιμάστε διαλογισμό, γιόγκα ή άλλες τεχνικές χαλάρωσης για να μειώσετε το άγχος σας μακροπρόθεσμα.
6. Δημιουργία ενός σχεδίου: Προγραμματίστε και προετοιμαστείτε για το πώς θα αντιδράσετε όταν έρθετε αντιμέτωποι με μια κρίση πανικού. Αυτό θα σας βοηθήσει να νιώσετε περισσότερη αυτοπεποίθηση.
7. Υποστήριξη: Ενημερώστε τους κοντινούς σας ανθρώπους για την κατάσταση σας και ζητήστε τη στήριξή τους. Η κατανόηση και η υπομονή τους μπορεί να σας βοηθήσουν.
8. Επαγγελματική βοήθεια: Αν οι κρίσεις πανικού συνεχίζονται, εξετάστε το ενδεχόμενο να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος μπορεί να σας προτείνει θεραπεία ή και φαρμακευτική αγωγή αν χρειαστεί.
Η κατανόηση των παραγόντων που συμβάλλουν στις κρίσεις πανικού είναι σημαντική για τη διαχείριση και την αντιμετώπισή τους. Αν κάποιος βιώνει συχνές κρίσεις πανικού, καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε επαγγελματία ψυχικής υγείας για στήριξη και θεραπεία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι κρίσεις πανικού είναι μια διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπιστεί, ανεξαρτήτως του ποιος τις βιώνει.
Είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι.
Πιθανές Αιτίες Δημιουργίας Διαταραχής Πανικού
1. Βιολογικοί παράγοντες: Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι το γενετικό υπόβαθρο μπορεί να επηρεάσει την προδιάθεση ενός ατόμου για κρίσεις πανικού. Αν υπάρχει ιστορικό άγχους ή πανικών στην οικογένεια, οι πιθάνότητες αυξάνονται.
2. Ψυχολογικοί παράγοντες; Αυτοί περιλαμβάνουν το άγχος και την κατάθλιψη. Οι άνθρωποι που έχουν παρελθοντικές εμπειρίες άγχους ή έχουν υποστεί τραυματικά γεγονότα είναι πιο επιρρεπείς.
3. Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Στρεσογόνες καταστάσεις ή αλλαγές στη ζωή, όπως μια σημαντική απώλεια, αλλαγές στη δουλειά ή στις σχέσεις, μπορεί να πυροδοτήσουν κρίσεις πανικού.
4. Καταναλωτικές συνήθειες: Ορισμένες ουσίες, όπως ο καφές, τα αλκοολούχα ποτά και οι ναρκωτικές ουσίες, μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του πανικού.
5. Αλλαγές στον εγκέφαλο: Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι κάποιες ανισορροπίες στην χημεία του εγκεφάλου (π.χ στους νευροδιαβιβαστές) μπορεί να σχετίζονται με τις κρίσεις πανικού.
Άτομα που πιθανολογούνται να εμφανίσουν ΔΠ
Οι κρίσεις πανικού και η ΔΠ μπορούν να εμφανιστούν σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, φύλου ή υποβάθρου, αλλά υπάρχουν ορισμένες ομάδες που είναι πιο επιρρεπείς:
1. Άτομα με ιστορικό άγχους ή κατάθλιψης: Αν κάποιος έχει ήδη αντιμετωπίσει αγχώδεις διαταραχές ή καταθλιπτικά επεισόδια, είναι πιθανότερο να βιώσει κρίσεις πανικού.
2.Νεαροί ενήλικες: Οι ικρίσεις πανικού συνήθως εμφανίζονται για πρώτη φορά σε νεαρούς ενήλικες, συχνά στην πρώιμη ενήλικη ζωή, αλλά μπορούν να προκύψουν σε διάφορες ηλικίες.
3. Γυναίκες: Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να βιώσουν κρίσεις πανικού ή ΔΠ σε σύγκριση με τους άντρες, πιθανώς λόγω βιολογικών και κοινωνικών παραγόντων.
4. Άτομα που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα: Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί σοβαρούς τραυματισμούς, καταστάσεις αστάθειας ή απώλειες είναι πιο επιρρεπείς.
5. Άτομα με γενετική προδιάθεση: Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αγχωδών διαταραχών, οι πιθανότητες για την ανάπτυξη κρίσεων πανικού μπορεί να αυξηθούν.
6.Άτομα με συγκεκριμένες προσωπικότητες: Ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όπως η ευαισθησία στο άγχος και η δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων, μπορεί να κάνουν κάποιους πιο επιρρεπείς σε ΔΠ.
7. Άτομα που καταναλώνουν υπερβολική ποσότητα καφεΐνης ή αλκοόλ: Η υπερκατανάλωση αυτών των ουσιών μπορεί να παίζει ρόλο στην εμφάνιση ΔΠ.
Διαχείριση και Θεραπεία
Η διαταραχή πανικού μπορεί να θεραπευτεί με
- ψυχοθεραπεία
- φαρμακευτικής αγωγή – χορήγηση αντικαταθλιπτικών ή αγχολυτικών φαρμάκων
- συνδυασμό των δύο
Είναι σημαντικό για τα άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού ή έχουν συμπτώματα διαταραχής πανικού να απευθυνθούν σε επαγγελματία ψυχικής υγείας, προκειμένου να λάβουν τη σωστή διάγνωση και υποστήριξη.
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να καταπολεμήσει άμεσα τα συμπτώματα της ΔΠ. Η ψυχοθεραπεία με τον κατάλληλο σύμβουλο, από την άλλη μεριά, μπορεί να προχωρήσει σε βάθος, να εντοπίσει τις αιτίες και να προσφέρει μακροπρόθεσμα οριστική θεραπεία.