Ως, κοινωνικό άγχος ή αλλιώς κοινωνική φοβία ορίζουμε τον φόβο και την έντονη δυσφορία που αισθανόμαστε όταν πρόκειται να βρεθούμε σε κάποια κοινωνική εκδήλωση. Η συναναστροφή αυτή μπορεί να είναι ένα πρώτο ραντεβού, ένα πάρτυ, μία επαγγελματική συνάντηση, μία παρουσίαση ή κάποια συνέντευξη.
Το κοινωνικό άγχος, γνωστό και ως κοινωνική αγχώδης διαταραχή, είναι μια συχνή ψυχολογική κατάσταση που επηρεάζει χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ουσιαστικά, πρόκειται για τον φόβο ή την ανησυχία που σχετίζεται με κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και καταστάσεις.
H κοινωνική φοβία μπορεί να θεωρηθεί σαν μια μορφή ειδικής φοβίας γι΄αυτό και θα εξετάσουμε πρώτα τα διαγνωστικά κριτήρια αυτής της διαταραχής.Το άτομο πρέπει να επιδεικνύει έναν έντονο και επίμονο φόβο, που είναι υπέρμετρος ή παράλογος και εκλύεται από την παρουσία ή την αναμονή ενός συγκεκριμένου γεγονότος ή κατάστασης (όπως αεροπορικά ταξίδια, ύψη, ζώα.ενέσεις, θέα αίματος) Με άλλα λόγια το άτομο επιδεικνύει μια υπερβολική αντίδραση φόβου που είναι δυσανάλογη με τον πραγματικό κίνδυνο.Πολλές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις φόβου, ο φόβος του ύψους (ακροφοβία), των ανοικτών χώρων(αγοραφοβία), των κλειστών χώρων(κλειστοφοβία) είναι μερικές από τις πιο γνωστές.
Η αντίδραση δεν θεωρείται φοβική εάν δεν επαναληφθεί τουλάχιστον δύο φορές. Πρώτα, το άτομο με την έκθεση στο φοβογόνο ερέθισμα σχεδόν πάντα θα αναπτύξει μια άμεση αντίδραση άγχους. Αυτή η αντίδραση μπορεί να προκαλέσει μια κρίση πανικού. Εάν πρόκειται για παιδί, το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάμα, νευρικό ξέσπασμα, ακινητοποίηση ή προσκόλληση στο γονέα. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερέρμετρος ή παράλογος και στη συνέχεια αποφεύγει το φοβογόνο ερέθισμα .Όμως παρ’όλο που η αποφυγή προσωρινά ανακουφίζει από το άγχος ,στη συνέχεια το ενισχύει κι έτσι ενδυναμώνει αυτή την απάντηση.Εάν η αποφυγή δεν είναι δυνατή , τότε το άτομο υπομένει την κατάσταση, αλλά με έντονο άγχος ή δυσφορία.
Τέλος η αποφυγή, το άγχος προσμονής της φοβικής κατάστασης παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου, την επαγγελματική ή σχολική λειτουργικότητα του ή τις κοινωνικές του σχέσεις.Έτσι, η καθημερινότητά του επηρεάζεται σημαντικά και επικεντρώνεται στις συμπεριφορές αποφυγής στο φόβο και το άγχος.
Τι λοιπόν διαφοροποιεί την κοινωνική φοβία από την ειδική φοβία; Ο επιπλέον παράγοντας είναι ότι το άτομο πρέπει να ενεργήσει μπροστά σε κοινό.Τα άτομα αυτά αποφεύγουν τις κοινωνκές καταστάσεις γιατί τους προκαλούν φόβο ακόμη και τρόμο.Οι καταστάσεις αυτές διαχωρίζονται σε άγχος επίδοσης, που σημαίνει να ενεργήσει μπροστά σε κοινό ή ακόμα και μπροστά σε ένα και μόνο άτομο, το οποίο όμως θα κρίνει την επίδοσή του, ή σε διαπροσωπικές επαφές όπου το άτομο βρίσκεται σε πάρτυ,ραντεβού ή σε σεξουαλική συνεύρεση. Οι θεωρητικοί πιστεύουν πως το άγχος αυτό προέρχεται από φόβο τταπείνωσης ή αμηχανίας μπροστά σε άλλους.Εάν ο φόβος σχετίζεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση, όπως μια ομιλία, τη σσσεξουαλική απόδοση ή το παίξιμο ενός μουσικού οργάνου, ο φόβος εξαλείφεται (και η δοκιμασσία ολοκληρώνεται) εάν μπορεί να γίνει ιδιωτικά.Εάν ο φόβος είναι πιο γενικευμένος και αφορά κάθε κοινωνική περίσταση, τότε οδηγεί σε αποφυγή και το άτομο θεωρείται γενικά ως ντροπαλό.
Αιτίες του Κοινωνικού Άγχους
Οι αιτίες του κοινωνικού άγχους είναι πολύπλοκες και ποικιλόμορφες. Συχνά περιλαμβάνουν:
- · Γενετικές Παραγόντες: Η οικογενειακή ιστορία μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην ανάπτυξη κοινωνικού άγχους. Οι άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό αγχώδους διαταραχής μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς.
- Προσωπικά Χαρακτηριστικά: Άτομα που είναι ντροπαλά ή υπερβολικά αυτοκριτικά μπορεί να είναι πιο επιρρεπή στο κοινωνικό άγχος.
- Κοινωνικό Περιβάλλον: Εμπειρίες από την παιδική ηλικία, όπως υπερβολική κριτική ή απόρριψη από τους συνομηλίκους, μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη κοινωνικού άγχους.
- Πολιτισμικοί παράγοντες: Οι πολιτισμικές προσδοκίες σχετικά με την κοινωνική συμπεριφορά αναφέρουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ανταγωνιζόμαστε σε κοινωνικές καταστάσεις.
Συμπτώματα του Κοινωνικού Άγχους
Τα συμπτώματα του κοινωνικού άγχους μπορεί να ποικίλουν σε ένταση και συχνότητα. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν:
1. Έντονη ανησυχία πριν από κοινωνικές καταστάσεις, όπως πάρτι ή επαγγελματικές συναντήσεις.
2. Αποφυγή κοινωνικών εμπειριών.
3. Φόβος της αξιολόγησης από τους άλλους.
4. Φυσικά συμπτώματα, όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση, τρέμουλο ή έντονες άβολες αισθήσεις στο στομάχι.
Το άτομο φοβάται ότι θα συμπεριφερθεί με κάποιο τρόπο ή θα δείξει άγχος, που θα αξιολογηθεί αρνητικά από τους άλλους.
Οι κοινωνικές καταστάσεις προκαλούν σχεδόν πάντα φόβο ή άγχος Οι κοινωνικές καταστάσεις αποφεύγονται ενεργά ή υπο
Ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογο με τους πραγματικούς κινδύνους από την κοινωνική κατάσταση, ή αναγνωρίζεται από το άτομο ως υπερβολική ή παράλογη.
Η κοινωνική κατάσταση προκαλεί ψυχολογικά/αυτόνομα συμπτώματα που προκαλούνται κυρίως από άγχος και περιορίζονται στο κοινωνικό κατάσταση ή όταν σκέφτεστε την κοινωνική κατάσταση
Αντιμετώπιση του Κοινωνικού Άγχους
Η διαχείριση του κοινωνικού άγχους απαιτεί συχνά έναν συνδυασμό προσεγγίσεων:
- Συμβουλευτική ή Ψυχοθεραπεία: Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για όσους βιώνουν κοινωνικό άγχος. Βοηθά τα άτομα να προσδιορίσουν και να αλλάξουν αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές.
- Φαρμακευτική αγωγή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ψυχίατροι μπορεί να προτείνουν φάρμακα, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), για να μειώσουν τα συμπτώματα.
- Αυτοφροντίδα: Η ενσωμάτωση δραστηριοτήτων στην καθημερινή ζωή που προάγουν την ψυχική υγεία, όπως η γυμναστική, ο διαλογισμός και οι τεχνικές αναπνοής, μπορούν να έχουν θετική επίδραση.
- Υποστηρικτικά Δίκτυα: Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή η συμβουλή από φίλους και οικογένεια μπορεί να προσφέρει πολύτιμη υποστήριξη.
Η προσωπική αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους μπορεί να είναι αποτελεσματική και πολλές φορές χρειάζεται υπομονή και επιμονή. Παρουσιάζονται μερικοί πρακτικοί τρόποι που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να διαχειριστείς το κοινωνικό άγχος:
1. Στρατηγικές Αναπνοής
Η βαθιά αναπνοή μπορεί να σε βοηθήσει να ηρεμήσεις σε στιγμές άγχους. Προσπάθησε να εισπνέεις βαθιά από τη μύτη, να κρατάς την αναπνοή σου για λίγα δευτερόλεπτα και μετά να εκπνέεις αργά από το στόμα.
2. Μικρές Βαθμίδες Έκθεσης
Αντί να εκθέτεις τον εαυτό σου σε μεγάλες κοινωνικές καταστάσεις, ξεκίνησε με μικρές και σταδιακά προχώρησε σε πιο προκλητικές. Για παράδειγμα, ξεκίνα με μια σύντομη συνομιλία με έναν γνωστό και προχώρησε σε μεγαλύτερες αλληλεπιδράσεις.
3. Προετοιμασία για Κοινωνικές Συναντήσεις
Βρες τρόπους να προετοιμάζεσαι πριν από κοινωνικές καταστάσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την προετοιμασία θεμάτων για συζήτηση ή την αναφορά στα θετικά αποτελέσματα που έχεις έχεις ζήσει στο παρελθόν.
4. Δημιουργία θετικού διαλόγου με τον εαυτό σου
Δημιούργησε μια θετική εσωτερική φωνή. Αντικατέστησε τις αρνητικές σκέψεις με θετικές δηλώσεις, όπως “Είμαι ικανός/ή να ανταπεξέλθω” ή “Θα περάσω καλά σε αυτή την κατάσταση”.
5. Εξάσκηση της Αυτοφροντίδας
Ενσωμάτωσε υγιεινές συνήθειες στη ζωή σου, όπως η γυμναστική, η σωστή διατροφή και ο καλός ύπνος. Η αυτοφροντίδα μπορεί να βελτιώσει τη γενική σου διάθεση και ανθεκτικότητα.
6. Αναζήτηση Υποστήριξης
Μην διστάσεις να μοιραστείς τις ανησυχίες σου με φίλους, οικογένεια ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η υποστήριξη από άλλους μπορεί να σου προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια.
7. Διαχείριση Ανησυχιών με την Τεχνική του “Προβληματισμού”
Χρησιμοποίησε μια τεχνική όπου αναγνωρίζεις και καταγράφεις τις ανησυχίες σου και στη συνέχεια εξετάζεις πόσο ρεαλιστικές είναι. Με τον καιρό, μπορείς να διαπιστώσεις ότι πολλές από αυτές είναι υπερβολικές.
8. Εκμάθηση Τεχνικών Χαλάρωσης
Η γιόγκα, ο διαλογισμός και άλλες πρακτικές χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του άγχους και της έντασης.
9. Θετική Οπτική στα Σφάλματα
Κατανόησε ότι κανείς δεν είναι τέλειος και ότι τα λάθη είναι φυσιολογικό κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Χαρακτήρισε τα λάθη ως ευκαιρίες για μάθηση, παρά ως αποτυχίες.
Συμπεράσματα
Η αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους απαιτεί χρόνο και εξάσκηση. Ίσως χρειαστεί να δοκιμάσεις διάφορες στρατηγικές πριν βρεις ποιες λειτουργούν καλύτερα για σένα. Να είσαι υπομονετικός και συμπονετικός με τον εαυτό σου στη διαδικασία αυτή!
Το κοινωνικό άγχος μπορεί να είναι ενοχλητικό και περιοριστικό, αλλά με την κατάλληλη υποστήριξη και στρατηγικές αντιμετώπισης, είναι απολύτως δυνατό να ζήσεις μια πλήρη και ικανοποιητική ζωή. Αν αισθάνεσαι ότι επηρεάζει την ποιότητα της ζωής σου, μην διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η αναζήτηση βοήθειας είναι πάντα η πρώτη και πιο σημαντική κίνηση.